Een veerkrachtig zorgsysteem dat zich aanpast aan (buitengewone) omstandigheden. Dat willen we allemaal: overheid, zorgorganisaties, zorgprofessionals en natuurlijk patiënten, cliënten en mantelzorgers/naasten. In het project ‘Leren Dansen, sturing van zorg in tijden van een pandemie’ is vanaf de start van de coronapandemie onderzocht hoe het is gesteld met de veerkracht van ons zorgsysteem en welke lessen we kunnen trekken voor de toekomst. Het project werd uitgevoerd door de Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM) in samenwerking met Zorgbelang Inclusief, Zorgbelang Brabant en Zorgbelang Groningen. Financiering kwam van ZonMw en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Wat blijkt? Er is veel veerkracht bij mensen en organisaties, maar er valt ook nog veel te winnen en daarvoor zijn geen makkelijke oplossingen.
Aanpak
In het project is de organisatie van crisismanagement in de zorg onderzocht. Er is onder andere gesproken met bestuurders en medewerkers van ziekenhuizen, een Veiligheidsregio/GGD, Regionale Overleggen Acute Zorg (ROAZ) en het Landelijk Coördinatiecentrum Patiëntenspreiding. Maar ook belangenbehartigers van patiënten/cliënten kwamen aan bod. De Zorgbelangorganisaties gingen hiervoor in gesprek met landelijke patiëntenverenigingen en cliëntenraden van zorginstellingen. Zorgbelang Groningen heeft acht cliëntenraden geïnterviewd, afkomstig uit de ouderenzorg, ziekenhuiszorg, Geestelijke Gezondheidszorg, Verstandelijk Gehandicaptenzorg en de zorg voor mensen met een lichamelijke beperking. Ook organiseerden we samen met Zorgbelang Inclusief en de ESHPM een focusgroep met diverse patiëntenorganisaties.
Uitkomsten
Wat is er geleerd uit dit onderzoek? Allereerst: er is geen snelle oplossing voor een veerkrachtig zorgsysteem. Wel is er een aantal voorwaarden om (meer) veerkracht te bereiken. Ten eerste moet je je kunnen aanpassen. Een crisis zoals de coronapandemie verandert en de aanpak beweegt mee. En daarnaast: mensen en organisaties kunnen een andere kijk hebben op beide. Nieuwsgierigheid naar veranderingen, naar andere perspectieven en hiervoor openstaan, zijn daarom belangrijk bij de aanpak van een crisis.
Omdat er verschillende belangen zijn, spelen ook solidariteit en vertrouwen een rol. Veerkrachtig ben je niet alleen of in competitie met elkaar. Blijven investeren in relaties is de kern, samen met de mensen om wie het in de crisis gaat: cliënten, patiënten en verpleegkundigen én met minder dominante sectoren zoals de langdurige zorg. Geef hen een duidelijke plek in de besluitvorming, dat draagt bij aan kennis.
Want kennis is cruciaal. Bij de aanpak van een crisis heb je zoveel mogelijk kennis en bronnen nodig om goede besluiten te kunnen nemen. Dit vraagt om leren, op alle niveaus. Tijdens de crisis, maar ook erna. Over de oorzaak – zoals het coronavirus – én over de aanpak ervan. Wat ging goed? Wat kon beter? Blijven leren én reflecteren dus, want er komt altijd weer een volgende crisis.
Meer weten over dit onderzoek? Lees dan het rapport Naar een veerkrachtig zorgsysteem, lessen uit de pandemie.
